მათემატიკაში პითაგორას თეორემა არის ურთიერთ დამოკიდებულება ევკლიდეს გეომეტრიაში მართკუთხა სამკუთხედის სამ გვერდს შორის. თეორემას სახელი ბერძენი მათემატიკოსის გამო დაერქვა, რომელმაც პირველად დაამტკიცა მისი მართებულობა.

თეორემა შემდგომში მდგომარეობს:

ნებისმიერ მართკუთხა სამკუთხედში, კვადრატის ფართობი, რომლის გვერდი ჰიპოტენუზის ტოლია უდრის დანარჩენ ორ გვერდზე მდებარე კვადრატთა ფართობების ჯამს. (a²+b²=c²).

პითაგორას თეორემა საფუძვლად უდევს ბევრ გეომეტრიულ გამოთვლას. ჯერ კიდევ ძველ ბაბილონში მისი საშუალებით ანგარიშობენ ტოლფერდა სამკუთხედის სიმაღლეს მისი ფუძისა და გვერდის მიხედვით; წრის დიამეტრისა და ქორდის სიგრძის მიხედვით - სეგმენტის სხივს; სხვადასხვა წესიერი მრავალკუთხედების ელემენტებს შორის კავშირს; ამ თეორემის მიხედვით მტკიცდება მისი განზოგადებაც, რაც მახვილი ან ბლაგვი კუთხის პირდაპირ მდებარე გვერდის სიგრძის განსაზღვრის საშუალებას იძლევა: c²=a²+b²-2ab cos C.

პითაგორას თეორემაზე დაყრდნობით გამოდის ე.წ. ჰერონის ფორმულა - სამკუთხედის ფართობის გამოსათვლელი ფორმულა მისი გვერდების სიგრძეების მიხედვით. ცხადია, ამ თეორემას იყენებენ პრაქტიკული ამოცანების გადაჭრისთვისაც.

პითაგორას თეორემის თანამედროვე დამტკიცება:

მრავალი წლის შემდეგ პითაგორას თეორემა გახდა მათემატიკის სასწავლო კურსის ნაწილი. იგი ისწავლებოდა XIII საუკუნეში ევროპის თითქმის ყველა სასწავლებელში. მაგ. რუსეთში მას ასწავლიდნენ პეტრე I - ის მიერ დაარსებულ მათემატიკისა და ნავიგაციის სკოლაში. ამ თეორემას მრავალი წლის განმავლობაში ემატებოდა ახალ-ახალი დამტკიცებები: აინშტაინის, ტემპელგოფის , გოფმანის, ნასირ-ედ-დინ-ტუსის, ბჰასკარის და სხვების მიერ.

პითაგორას თეორემა დღესაც არ კარგავს თავის მნიშვნელობას და ალბათ, მის მრავალრიცხოვან დამტკიცებებს კიდევ ბევრი ორიგინალური დამტკიცებაც დაემატება. პითაგორელების სიმბოლოა წესიერი ხუთკუთხედი.